SD-WAN چیست، چگونه کار می‌کند و چه تفاوتی با WAN سنتی دارد؟

در جهان پویای فناوری اطلاعات، الگوهای کاری در حال تغییرند. دفاتر سنتی جای خود را به ساختارهای توزیع‌شده داده‌اند و همکاری از راه دور به بخش جدایی‌ناپذیر فعالیت سازمان‌ها تبدیل شده است.

با مهاجرت گستردۀ برنامه‌های حیاتی سازمان‌ها به زیرساخت‌های ابری، فشار مضاعفی بر شبکه‌های سنتی WAN وارد می‌شود. در نتیجه، نیاز به پایداری، انعطاف‌پذیری و در دسترس بودن بالا بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

SD-WAN چیست؟

SD-WAN یا Software-Defined Wide Area Network نسل نوینی از شبکه‌های گسترده است که بر پایۀ نرم‌افزار و هوش شبکه‌ای بنا شده است. این فناوری، شیوۀ ارتباط دفاتر متعدد و کاربران راه‌ دور با برنامه‌ها و منابع سازمانی را متحول کرده است.

در واقع، SD-WAN با ترکیب فناوری‌های سنتی مانند MPLS و اینترنت پهن‌باند (Broadband) به سازمان‌ها امکان می‌دهد ترافیک را به‌ صورت هوشمند و پویا میان مسیرهای مختلف هدایت کنند.

SD-WAN قادر است در لحظه، وضعیت شبکه را پایش کرده و بهترین مسیر انتقال داده را بطور خودکار انتخاب کند. در این ساختار، تمامی شعب از طریق یک هسته مرکزی در بستر ابری بهم متصل می‌شوند؛ دستاوردی که کنترل و انعطاف‌پذیری کم نظیری را در اختیار مدیران شبکه قرار می‌دهد.

طبق تعریف گارتنر، چهار مولفۀ کلیدی SD-WAN عبارت‌اند از:

1. جایگزینی سبک و کارامد برای روترهای سنتی WAN که مدیریت مسیرها را ساده‌تر و بهینه‌تر می‌کند.
2. به‌اشتراک‌گذاری پویا و هوشمند ترافیک میان چندین اتصال WAN با در نظر گرفتن سیاست‌های تجاری و نوع برنامه‌ها.
3. کاهش چشمگیر پیچیدگی‌های مدیریتی و پیکربندی؛ نصب و راه‌اندازی آن مشابه تنظیم یک شبکه خانگی ساده است.
4. ایجاد تانل‌های امن و قابلیت یکپارچگی با سایر سرویس‌های شبکه مانند فایروال و بهینه‌سازی WAN

WAN سنتی چگونه کار می‌کند؟

فناوری WAN در شکل سنتی خود سال‌هاست که ستون فقرات ارتباطات سازمانی محسوب می‌شود. این شبکه‌ها چندین LAN را با استفاده از روترها و ارتباطات خصوصی مانند MPLS به یکدیگر متصل می‌سازند تا ارتباط بین شعب برقرار شود.

WAN سنتی با تکیه بر Multiprotocol Label Switching (MPLS) داده‌ها را در مسیرهای مشخص و اولویت‌دار منتقل می‌کند و این امر، کارایی بالا و پایداری تضمین‌شده‌ای برای ترافیک صوت، ویدیو و داده فراهم می‌سازد.

تفاوت SD-WAN با WAN سنتی

در مدل سنتی WAN، ساختار شبکه به صورت متمرکز طراحی شده است. یعنی تمام ارتباطات از مسیر واحدی عبور می‌کنند. به زبان ساده، هر کاربر در شعبه‌ای دورافتاده، برای دسترسی به اینترنت یا برنامه‌های سازمانی ابری، باید ابتدا به دیتاسنتر مرکزی متصل شود و از آنجا به مقصد مورد نظر برسد.

این مدل که سال‌ها در سازمان‌ها مرسوم بوده، امروز در برابر نیازهای مدرن شبکه، ناکارآمد و پرهزینه به‌نظر می‌رسد.

* قابلیت اطمینان و اولویت‌بندی

روترهای کلاسیک WAN تصمیم‌گیری در مورد مسیر ترافیک را صرفاً بر اساس آدرس IP و مقصد انجام می‌دهند. اما در دنیای مدرن، کیفیت مسیر، نوع برنامه و حتی وضعیت لحظه‌ای لینک‌ها اهمیت بیشتری دارد.

در شبکه‌های سنتی، اگر یکی از لینک‌ها دچار افت کیفیت یا قطعی شود، روتر به صورت خودکار مسیر بهتری را انتخاب نمی‌کند. نتیجه چیست؟ افت سرعت، افزایش تأخیر و در مواردی حتی قطع ارتباط کامل با برخی سرویس‌ها.

در مقابل، راهکارهای هوشمند مانند SD-WAN ترافیک را به صورت دینامیک و مبتنی بر عملکرد مسیر (Path Performance) مدیریت می‌کنند و همواره بهترین گزینه را انتخاب می‌نمایند.

شبکه‌های مبتنی بر MPLS از نظر کیفیت سرویس (QoS) عملکرد قابل‌اعتمادی دارند، اما هزینۀ بالایی را نیز به همراه دارند. SD-WAN با هوشمندسازی مسیرها، همان سطح از کیفیت را با هزینه‌ای به مراتب کمتر ارائه می‌دهد.

این فناوری به شما اجازه می‌دهد مهمترین ترافیک سازمان را از طریق بهترین لینک در لحظه ارسال کنید؛ در نتیجه بسته‌ها گم نمی‌شوند و تأخیر به حداقل می‌رسد. در صورت بروز قطعی نیز، مسیر جایگزین به‌صورت خودکار فعال می‌شود.

* امنیت

در WAN سنتی، سیاست‌های امنیتی اغلب فقط در دیتاسنتر مرکزی اعمال می‌شوند. شعبه‌ها برای اتصال به شبکه از طریق تانل‌های ساده یا حتی ارتباطات مستقیم اقدام می‌کنند، بدون آنکه فایروال یا راهکار امنیتی کامل در محل داشته باشند. این تمرکز امنیتی اگرچه مدیریت را ساده‌تر می‌کند، اما آسیب‌پذیری شبکه را افزایش می‌دهد.
در دنیای امروزی که حملات سایبری می‌توانند از هر نقطه‌ای انجام شوند، این مدل امنیتی ریسک بالایی دارد. به‌ویژه وقتی کاربران از راه دور یا از طریق دستگاه‌های شخصی به شبکه سازمان متصل می‌شوند، عدم وجود امنیت توزیع‌شده و یکپارچه می‌تواند زمینه‌ساز نفوذ یا نشت اطلاعات شود.

در SD-WAN تمامی داده‌ها از طریق رمزگذاری End-to-End و تانل‌های امن (Secure Tunnels) محافظت می‌شوند. همچنین، قابلیت افزودن لایه‌های امنیتی همچون فایروال و سیستم‌های مدیریت تهدید (UTM) به‌صورت بومی در آن وجود دارد.

* کنترل و مقیاس‌پذیری

شبکه‌های مبتنی بر MPLS به دلیل ماهیت اختصاصی خود، هزینه‌های قابل‌توجهی دارند. هر لینک جدید، هر افزایش پهنای باند یا هر اتصال بین‌سازمانی، هزینۀ جداگانه‌ای به سازمان تحمیل می‌کند. این موضوع به‌ویژه برای شرکت‌هایی با چندین شعبه در نقاط مختلف کشور یا جهان، تبدیل به کابوس مالی می‌شود.

علاوه بر این، تنظیم قراردادهای جدید با ارائه‌دهندگان سرویس MPLS زمان‌بر است، و در بسیاری از موارد راه‌اندازی لینک‌ها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول می‌کشد.

در معماری سنتی، هر تغییری در شبکه (مثل افزودن یک شعبه جدید، تنظیم مسیرهای ترافیکی، یا پیکربندی QoS) باید به صورت دستی و محلی انجام شود، و این بدان معناست که تیم فنی باید درگیر جزئیات پیچیده‌ای شود که نه تنها زمان‌بر است، بلکه ریسک خطا را نیز افزایش می‌دهد.

از سوی دیگر، ابزارهای مدیریتی WAN سنتی معمولاً غیرمتمرکز هستند و دید کاملی از ترافیک در سراسر شبکه ارائه نمی‌دهند. در نتیجه، شناسایی مشکلات و رفع آن‌ها، فرآیندی کند و دشوار است.

اما در SD-WAN، سیاست‌های شبکه و پیکربندی‌ها به‌صورت مرکزی و از طریق کنسول مدیریتی واحد انجام می‌شوند؛ همین ویژگی، مقیاس‌پذیری را برای سازمان‌های در حال رشد بسیار ساده می‌سازد.

* عملکرد ضعیف در دسترسی به اپلیکیشن‌های ابری

در شبکه‌های سنتی، مسیر ترافیک همیشه از دیتاسنتر مرکزی عبور می‌کند؛ حتی اگر مقصد نهایی، یک سرویس ابری خارجی مانند Microsoft 365 ،Google Workspace یا Salesforce باشد.

این مدل موسوم به Backhaul Traffic باعث می‌شود:

• مسیر داده طولانی‌تر شود.
• تأخیر (Latency) افزایش یابد.
• پهنای باند مرکزی اشباع گردد.
• تجربۀ کاربر نهایی به‌شدت افت کند.

در واقع، در زمانی که بیشتر اپلیکیشن‌های تجاری به فضای ابری منتقل شده‌اند، تکیه بر مدل سنتی WAN به معنای کندی و اتلاف منابع است.

بطور خلاصه، اگرچه در گذشته WAN سنتی پاسخی مؤثر به نیازهای سازمان‌ها بود، اما امروز در برابر چالش‌های مدرن شبکه (از رشد سریع اپلیکیشن‌های ابری تا نیاز به امنیت در لبۀ شبکه) پاسخگو نیست.
اینجاست که SD-WAN به‌عنوان نسل بعدی WAN، وارد میدان می‌شود تا با کاهش هزینه‌ها، افزایش کارایی و ایجاد امنیت توزیع‌شده، زیرساخت شبکه را برای آینده آماده سازد.

مزایای SD-WAN

برای سازمان‌هایی با چندین دفتر و کاربر راه‌دور، SD-WAN گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود. این فناوری نه تنها هزینه‌های ارتباطی را کاهش می‌دهد بلکه عملکرد برنامه‌ها و بهره‌وری کارکنان را نیز ارتقا می‌بخشد.

مهم‌ترین مزایا:

• راه‌اندازی سریع و سادۀ سرویس‌ها بر بستر نرم‌افزار
• کاهش هزینه‌های عملیاتی در مقایسه با WAN سنتی
• افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت تجربه کاربری
• استفاده بهینه از تمامی منابع اینترنتی موجود
• اتصال پایدار و سریع به برنامه‌های ابری و سرویس‌های SaaS
• سازگاری با انواع بسترهای ارتباطی Ethernet ،Wi-Fi ،4G ،LTE ،MPLS و غیره
• کنترل متمرکز ترافیک و مدیریت سیاست‌های دسترسی
• پیکربندی خودکار تجهیزات و دسترسی ایمن به برنامه‌های ابری

چالش‌های پیاده‌سازی SD-WAN

ادغام این فناوری با زیرساخت‌های قدیمی ممکن است برای برخی شرکت‌ها چالش‌برانگیز باشد. سازمان‌هایی که هنوز به پهنای باند بالا نیاز ندارند یا از سیستم‌های سنتی راضی‌اند، ممکن است ارزش مهاجرت به SD-WAN را کمتر احساس کنند.
از طرف دیگر، انتخاب ارائه‌دهندۀ خدمات قابل اعتماد نقش حیاتی در پایداری شبکه دارد.

در مجموع، SD-WAN علاوه بر افزایش بهره‌وری، بنیان شبکه را برای آینده‌ای هوشمندتر آماده می‌سازد. تصمیم نهایی میان WAN سنتی و SD-WAN وابسته به نوع سازمان، اهداف تجاری و برنامه‌های توسعه‌ای آن است.

Fortinet Secure SD-WAN؛ امنیت در کنار عملکرد

Fortinet با ارائه راهکار FortiGate Secure SD-WAN، به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که شبکه‌ای امن، مقیاس‌پذیر و با عملکرد بالا در اختیار داشته باشند. این راهکار با ترکیب فایروال نسل بعدی، مدیریت متمرکز و SD-WAN در یک پلتفرم واحد، به‌طور مؤثری پیچیدگی‌های شبکه را کاهش می‌دهد و امنیت را در سراسر شبکه تضمین می‌کند.

در گزارش اخیر گارتنر، فورتی نت برای پنجمین سال متوالی به عنوان رهبر در حوزه SD-WAN معرفی شده است. این جایگاه نشان‌دهنده توانمندی‌های Fortinet در ارائه راهکارهای یکپارچه و مبتنی بر هوش مصنوعی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به‌صورت مؤثر و امن به اپلیکیشن‌های ابری و منابع شبکه دسترسی داشته باشند.

لینک گزارش گارتنر

استفاده از FortiGate Secure SD-WAN به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که با بهره‌گیری از یک پلتفرم یکپارچه، امنیت و عملکرد شبکه خود را بهبود بخشند و در عین حال هزینه‌های مربوط به زیرساخت‌های شبکه را کاهش دهند.

در نهایت، انتخاب FortiGate Secure SD-WAN به‌عنوان راهکار شبکه‌ای، گامی مؤثر در جهت ارتقاء امنیت، کارایی و مقیاس‌پذیری شبکه سازمان شما خواهد بود.