سرور، سیستم یا کامپیوتری است که دادهها، منابع، برنامهها یا خدمات را از طریق یک شبکه اینترنتی (LAN یا WAN) به کامپیوترهای دیگر، بعنوان کلاینت، ارائه میدهد. یک سرور، براساس عملکردهای مختلف خود، میتواند سرور فایل، سرور کاربردی، سرور وب، سرور مجازی، سرور پایگاه داده، سرور پروکسی یا سرور نظارت و مدیریت باشد.
از نظر تئوری، هرگاه کامپیوتری منابع خود را با یک سیستم کلاینت به اشتراک بگذارد، سرور در نظر گرفته میشود. سرور، با روش ساده درخواست و پاسخ کار میکند. بنابراین، هر بار که به صفحه وب جدیدی دسترسی مییابید یا آنلاین خرید میکنید، مجموعهای از فرآیندهای آنی، جایی در سرور، رخ میدهند.
چه کسی به سرور نیاز دارد؟
سرورها بخش جدایی ناپذیر برنامه رشد هر شرکتی هستند. سرورها، سرمایهگذاری حیاتیای هستند که در واقع میتوانند برای کسب و کارها با هر اندازهای، ارزش آفرینی کنند.
– کسب و کارهای کوچک:
وقتی تعداد کارکنان از چند نفر تا تعداد زیادی افزایش مییابد و مدیریت وظایف و بروزرسانی هر کامپیوتر در شبکه دشوار میشود، زمان آن است که کسب و کار کوچک، یک سرور ابتدایی دریافت کند تا فضای ذخیرهسازی، پلت فرم ایمیل، دسترسی سریع به دادهها، هاستینگ یا میزبانی برنامهها، پایگاههای داده با پهنای باند بالا، اتصال پایدار شبکه و خدمات دیگری که سرور قادر به ارائه قابل اعتماد آنهاست را برایش فراهم سازد.
– کسب و کارهای بزرگ:
سرورها، بخش مهم زیرساختهای فناوری یک کسب و کار بزرگ هستند. آنها، فایلها و برنامهها را ذخیره کرده، میزبان وبسایتها و پایگاههای داده بزرگ هستند، دسترسی از راه دور کارکنان را ممکن ساخته، بارهای کاری حیاتی را مدیریت نموده، مقادیر زیادی از دادهها را کارآمد و سریع پردازش میکنند، منابع مقیاسپذیر ارائه کرده و اجازه رشد و گسترش کسبوکار را میدهند.
– ارائهدهندگان هاستینگ:
ارائه دهندگان میزبانی یا هاستینگ، خدمات مختلفی از جمله هاستینگ سرور برای وب سایتها، برنامههای کاربردی وب و تجاری، میل سرورها، هاستینگ سرور اختصاصی، سرورهای مجازی، هاستینگ ابری، هاستینگ مدیریت شده، و بسیاری از راهکارهای هاستینگ دیگر را ارائه میدهند.
ارائه دهندگان هاستینگ میتوانند سرورها را در مراکز داده ی خود قرار دهند، یا از زیرساخت مراکز داده ی شخصی خود سرویس های مشابه را با مشتریان خود به اشتراک بگذارند.
– استارت آپها:
سرورها، اساساً برای ذخیره و دسترسی به دادهها و اجرای برنامههای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. آنها تبادل دادهها را، که تقریباً زیرساخت همه برنامههای فناوری اطلاعات در کسب و کارها است، تسهیل میکنند.
برای شروع، استارتآپها میتوانند بسته به نیاز خود، سرورهای ابری را که به بودجه کمی نیاز دارند انتخاب کنند و سپس با افزایش و گسترش کسب و کار و تعداد بازدیدکنندگان، به سرورهای فیزیکی روی بیاورند.
چرا به سرور نیاز داریم؟
هدف از خرید سرور چیست؟ همانطور که در بالا ذکر شد، سرورها بخش مهمی از زیرساخت فناوری اطلاعات هر شرکت هستند، و بدون آنها وظایف روزمره یک کسب و کار، ممکن نیست.
سرور، علاوه بر به اشتراکگذاری منابع و میسر ساختن تبادل اطلاعات، به انجام بسیاری از عملیاتهای ضروری روزانه یک کسب و کار کمک میکند و بسته به وظایفی که برای کسب و کار انجام میدهد، به انواع مختلف دستهبندی میشود. شما میتوانید مشخصات اجزای سرور را، بر اساس عملکردهایی که انجام میدهد، انتخاب کنید.
-
فایل سرور:
یک فایل سرور، فایلها و برنامههای داده را ذخیره کرده، و به آنها اجازه به اشتراک گذاشته شدن بین کاربران یا کلاینتهای متصل به خود را میدهد. مانند یک درایو دیسک از راه دور عمل کرده و از ذخیرهسازی متمرکز استفاده میکند، که برای همه کلاینتهای مجاز قابل دسترسی است.
برای یک فایل سرور با کارایی بالا، چندین درایو و گزینههای RAID نرمافزاری یا سختافزاری قابل پیکربندی در اجزاء انتخاب میشود. در این سرورها استفاده از پردازنده پرقدرت ضروری نیست.
-
وب هاستینگ:
یک سرور وب هاستینگ، برای میزبانی وب سایتها، یا برنامههای کاربردی وب به کار میرود، و آنها را قادر میسازد از طریق اینترنت در دسترس کاربران باشند. وب سرور میتواند از فضای ذخیرهسازی بزرگ و در نتیجه چندین وب سایت، پشتیبانی کند.
برای داشتن یک سرور وب هاستینگ کارآمد، افزونگی سختافزار، به ویژه برای هاستینگ وب سایتهای تجارت الکترونیک، ضروری است. ظرفیت بالای حافظه این سرورها برای ارائه عملکرد بالا تحت بار باید مورد توجه قرار بگیرد.
-
میل سرور:
عملکرد میل سرور، دریافت ایمیلهای ورودی از کاربران محلی و فرستندههای راه دور و همچنین ارسال ایمیلهای خروجی برای تحویل است. اگر خدمات ایمیل با یک میل سرور ارائه شوند، اجزای سرور مورد نیاز، چندین درایو و سختافزار/نرمافزار RAID هستند. در این سرویس ها استفاده از پردازنده پرقدرت اجباری نیست.
-
سرور کاربردی:
یک سرور کاربردی، میزبان برنامهها است و مبتنی بر نرمافزار ایجاد شده است. چارچوب سرور، هم قابلیت ایجاد برنامههای کاربردی وب و هم یک پلت فرم سرور برای اجرای آنها را فراهم میکند. بعضی از پلتفرمهای معروف سرور برنامه عبارتند از Apache Tomcat، J2EE، Apache Geronimo، WebLogic، JBoss Enterprise Application Platform، و Glassfish.
بهتر است در این سرورها از ذخیره سازهای پرسرعت و دارای قابلیت خواندن و نوشتن بالاتری استفاده کرد. همچنین در این سرورها می بایست از حافظه های با ظرفیت و سرعت بالاتر نسبت به حافظه های معمولی استفاده گردد.
-
ذخیرهسازی دادهها:
سرور ذخیرهسازی، مانند فایل سرور، برای ذخیره، دسترسی و مدیریت آنلاین امن دادهها، فایلها و خدمات به کار میرود. این سرورها، برای ذخیرهسازی و دسترسی به مقادیر کم تا زیاد داده، از طریق اینترنت یا یک شبکه مشترک ایجاد شده اند. در یک سرور ذخیرهسازی، چند درایو میتوانند درایوهای ذخیرهسازی قدرتمند را برای تأمین نیازهای ذخیرهسازی بالا، به هم متصل کنند.
-
ارائه دهندگان سرویس اینترنت:
ارائهدهندگان سرویس اینترنت (ISPها) از چندین سرور که هر یک IP جداگانه دارند، استفاده میکنند. روتر، بستههای داده را به سرور خاصی ارسال کرده و سپس به درخواست رسیدگی میکند، و پس از احتمالاً ذخیره دادهها، به کلاینت پاسخ میدهد.
انواع سرور
عاملی که در انتخاب فرم فاکتور (شکل ظاهری) سرور نقش مهمی ایفا میکند، “فضای فیزیکی” است. کدام سرور مناسب فضایی است که دارید؟ ممکن است صاحب یک دفتر کوچک با فضای محدود یا یک سازمان بزرگ با فضای کافی یا یک مرکز داده باشید.
براساس فضای فیزیکی خود، میتوانید سرورهایی را از بین دستههای سرور تاور، رک، بلید یا تیغهای برای کسبوکارتان انتخاب کنید.
– سرور تاور (Tower):
– سرور رک:
– سرور بلید یا تیغه:
سرور بخریم یا اجاره کنیم؟
اینکه بخواهید سرور بخرید یا اجاره کنید، به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- بودجه: وقتی میخواهید برای کسب و کار خود سروری داشته باشید، باید بودجه را در نظر بگیرید. اگر بودجه جداگانهای برای خرید سرور دارید، میتوانید سرورهای جدید بخرید و آنها را برای تامین نیازهای خاص کسب و کار خود سفارشی سازی کنید.
با این حال، اگر بودجهتان کم است یا نمیخواهید سرمایهگذاری اولیه انجام دهید، در شروع کار میتوانید سرور اجارهای را انتخاب نمایید.
- اندازه سازمان شما: آیا سازمان شما یک کسب و کار استارت آپ، کوچک یا متوسط است، یا یک شرکتی با چندین شعبه در چندین مکان؟ پاسخ به این سوال نیز مشخص میکند که باید سرور بخرید یا اجاره کنید.
برای یک کسب و کار کوچکتر، ابتدا میتوانید سرور را از یک ارائهدهنده اجاره کنید و بعدها با رشد کسب و کارتان یک سرور خریداری کنید. اگر کسب و کار بزرگی دارید، بسته به نیازهای تجاری خود میتوانید سرورهای جدیدی خریداری کرده، یا آنها را در مرکز داده قرار دهید. همچنین در صورت داشتن فضای لازم، میتوانید مرکز داده خود را بسازید.
- نیازها و عملیات کسب و کار: آیا عملیات کسب و کار شما شبانه روزی اجرا میشود؟ در چه نوع صنعتی فعالیت دارید و بار کاری شما از چه نوع است؟ به سرورهای سبک و کوچک نیاز دارید یا به سرورهای قدرتمند؟ نیازها و نوع کسب و کاری که اداره میکنید مشخص میکند خرید سرور برای شما مناسب است یا اجاره آن.
- در سایت، ابری، مجازی یا هیبرید: نگهداری سرورهای فیزیکی در سایت، به خصوص اگر برنامههای خاص و حساسی دارید یک راهکار است. روش ابری گزینه دیگری است. میتوانید برنامهها، سیستم عامل و دادههای مورد نیاز خود را به ابر منتقل کنید.
سرورهای مجازی، ماشینهای مجازی را که بر روی یک سرور فیزیکی کار میکنند ارائه میدهند. سیستم های هیبرید، به شما این امکان را می دهند که در عین سرمایه گذاری روی سخت افزار، سایر نیازهای خود را به سمت ابر ببرید.
- ویژگیها و امنیت اجزای سرور: براساس نوع کسب و کاری که دارید و برنامههایی که برای آن اجرا میکنید، باید اجزای سرور مورد نیاز خود و ویژگیها و سطح امنیتی ارائه شده آنها را بشناسید. ظرفیتهای ذخیرهسازی و حافظه، سیستمعامل، قدرت پردازش، اتصال به شبکه و امنیت مورد نیاز برای دادهها و برنامههای تجاری خود را در نظر داشته باشید.
اجزای سرور
1. CPU
CPU ی یک سرور، مغز آن است و دستورالعملها را میفهمد و اجرا میکند. دادهها را پردازش کرده و کوئریهای پایگاه داده را میگیرد. وظایف را تکمیل کرده، صفحات وب را ارائه داده و دستورات برنامهنویس را اجرا میکند.
- پردازنده های X86:
اکثر سرورها پردازندههایی با این معماری دارند. معماری X86 یعنی پردازندهها از اینتل هستند. X86 نام رایج پردازندههای اینتل است، که پس از اولین پردازندههای 8086 مانند پردازندههای 286،386،486 و 586 منتشر شدند.
- پردازنده های RISC:
Reduced Instruction Set Computer (RISC) معماری ریزپردازندهای است که از مجموعه کوچک دستورالعملهای ساده و بهینه، برای اجرای وظایف محاسباتی در کوتاهترین زمان ممکن استفاده میکند. این معماری، اولین بار بوسیله IBM طراحی شد و مورد استفاده قرار گرفت. اوراکل نیز از معماری RISC خود استفاده میکند.
- پردازنده های ایتانیوم:
معماری Intel Itanium Architecture 64 (IA 64) که با نام سیستم مبتنی بر ایتانیوم نیز شناخته میشود، برای کامپیوترها با کارایی بالا و سرورهای سازمانی ایجاد شده است. این معماری به طور خاص، برای سیستم عامل سرور طراحی شده است.
- پردازنده های CISC:
یک پردازنده کامپیوتر با دستورهای پیچیده یا Complex Instruction Set Computer (CISC)، از دستورالعملی واحد برای اجرای چندین عملیات سطح پایین استفاده میکند. یا، میتواند عملیات چند مرحلهای، یا حالتهای آدرس را در یک دستورالعمل واحد انجام دهد.
- سرعت کلاک (Clock Speed):
سرعت کلاک، عامل مهمی است که به عملکرد CPU کمک میکند و برحسب گیگاهرتز (GHz) اندازهگیری میشود. هرچه سرعت کلاک بالاتر باشد، دستورات العمل های اجرایی بیشتری قابل پردازش هستند. پردازنده سرور شما باید توانایی تکمیل مداوم محاسبات برای اجرای کارآمد برنامهها را داشته باشد.
- هسته (Core):
هستههای یک پردازنده سرور، واحدهای پردازش جداگانه در CPU هستند. یک هسته پردازشگر، دستورالعملها را از یک وظیفه محاسباتی دریافت کرده، و با سرعت کلاک کار میکند، تا به سرعت داده ها را پردازش نموده و موقتاً در حافظه Cache پردازنده (Cache Memory) ذخیره کند.
پردازنده، براساس تعداد هستههای خود، میتواند تک هستهای، دو هستهای، چهار هستهای، شش هستهای، هشت هستهای و ده هستهای باشد. هرچه تعداد هستهها بیشتر باشد، CPU قادر به انجام همزمان وظایف بیشتر بوده و در نتیجه عملکرد کلی را بهبود میدهد.
- ریسمانهای اجرایی (Threads):
ریسمانهای اجرایی، مانند مسیرهایی هستند که سرور شما برای پردازش هر اطلاعاتی طی میکند. اگر یک CPU چهار هسته ای دو ریسمان در هر هسته داشته باشد، به این معنی است که برای پردازش آن اطلاعات هشت مسیر وجود دارد.
ریسمان، شکل مجازی یک هسته پردازنده است. فراریسمانی (Hyper Threading) یا چند ریسمانی همزمان، تقسیم هستههای فیزیکی به ریسمانهای مجازی را ممکن ساخته، و در نتیجه عملکرد را افزایش میدهد.
- بنچمارک:
معیار یا بنچمارک CPU زنجیرهای از تستهایی که محاسبات پردازنده را برای ارزیابی زمان صرف شده توسط هر عملیات اندازهگیری میکند، انجام میدهد. روشهایی مانند ریاضی ممیز شناور، به اندازهگیری عملکرد CPU کمک میکنند.
بنچمارکها، به ویژه در طراحی CPU مهم هستند، زیرا معماران پردازنده را قادر میسازند تا تصمیمات خود را در مورد ریزمعماری سنجیده، و تغییراتی ایجاد کنند.
2. RAM
Random access memory یا حافظه دسترسی تصادفی (RAM) جزء ضروری سختافزار سرور است. به سرور فضایی برای خواندن یا نوشتن اطلاعاتی که CPU به آنها دسترسی دارد، میدهد.
سرورهای کوچکتر با چهار تا هشت گیگابایت رم، عملکرد خوبی دارند، با این حال، سرورهای قویتر، چند گیگابایت RAM دارند. DDR3 و DDR4 دو نوع حافظه پرکاربرد توسط سرورها هستند.
- DDR3
حافظه دسترسی تصادفی پویا، همزمان با نرخ داده دوگانه 3 (DDR3 SDRAM) از یک رابط 240 پین، با پهنای باند بالا، پشتیبانی میکند. سرعت کلاک آن، از 800 مگاهرتز تا 2133 مگاهرتز متغیر است، سریعتر کار میکند، انرژی کم مصرف کرده، و سرعت انتقال داده بالایی ارائه میدهد.
- DDR4
حافظه DDR4، در مقایسه با DDR3 سریعتر بوده و رابط 288 پین و سرعت کلاک 2133 مگاهرتز دارد. تراکم ماژول و سرعت انتقال داده آن، بالاتر از DDR3 است.
3. ذخیرهسازی
فضای ذخیرهسازی سرور، برحسب ترابایت یا TB (تقریباً برابر با 1000 گیگابایت) عمل میکند. یک سرور 20-30 ترابایتی، برای یک شرکت کوچک با حدود 25 تا 30 کارمند، به خوبی کار خواهد کرد. سازمانهای بزرگتر باید چند سیستم ذخیرهسازی با ظرفیت بالا برای دادهها، برنامهها و عملیاتی که مدیریت میکنند، داشته باشند.
سرورها به درایوهای هارد دیسک (HDD) و درایو حالتجامد یا اساسدی (SSD) با درگاه های SATA و SAS برای ذخیره سازی داخلی خود متکی هستند.
HDDها درایوهای ذخیرهسازی دادههای الکترومکانیکی سنتی با دیسکهای چرخان هستند. SSDها فناوریهای جدیدتری هستند که بیشتر با سیستم های ذخیره ساز پیشرفته در دسترسند.
SSDها به دلیل سرعت و قابلیت اطمینان، پیشرفتهتر بوده و انرژی کمتری مصرف میکنند. HDDها به خاطر صفحههای چرخان خود، در زمان راهاندازی، به انرژی بیشتری نیاز دارند. آنها کندتر از SSDها هستند اما قیمت پایین تری دارند.
4. SAS/SATA
SAS مخفف عبارت Serial-Attached SCSI و SCSI مخفف عبارت (Small Computer System Interface) است. SATA مخفف عبارات Serial Advanced Technology Attachment (رابط پیشرفتهٔ متوالی) است.
- سرعت: درایوهای SAS با سرعتی بین 7200rpm تا 15K rpm کار میکنند. درایوهای مبتنی بر SATA در 5400rpm تا 7200rpm کار میکنند.
- اندازه: یک درایو SATA میتواند ظرفیت ذخیرهسازی در محدوده 500GB تا 16TB داشته باشد. اندازه دیسک SAS میتواند بین 300GB تا 900GB باشد.
- توان سرعتی: درایوهای SAS سریعتر با رابط 6Gb/s میتوانند سرعت داده تا 230MB/s را ارائه دهند. SAS در خواندن و نوشتن مداوم دادهها سریعتر است. با این حال، یک درایو SATA با رابط 6Gb/s، سرعت داده ای از 100 تا 170 مگابایت بر ثانیه ارائه میدهد. SATA هنوز در نوشتن داده سریعتر است.
- فرم فاکتور (ضریب شکل): فرم فاکتور یک درایو ذخیرهسازی، اندازه درایو و چگونگی قرارگیری آن در کامپیوتر سرور شما است. دو مورد از متداولترین فرم فاکتورهای درایوها 2.5 اینچ و 3.5 اینچ هستند.
5. منبع تغذیه
منبع تغذیه، برق AC را به برق DC تبدیل میکند، که برای تأمین انرژی اجزای مختلف سرور، مانند مادربرد و درایوهای ذخیرهسازی، استفاده میشود. داشتن یک منبع تغذیه مقاوم در برابر خطا و داشتن دو یا چند منبع تغذیه برای افزونگی مطلوب است. اگر منبع تغذیه Hot-Plug باشد، خرابی یکی، به شما اجازه جایگزینی آن را حین کار سرور میدهد.
6. ریلهای رک
ریلهای رک در صورتی که بخواهید سرورهای خود را در رک نصب کنید حیاتی هستند، زیرا سرورها را در رک سرور نگه میدارند. آنها سرورها را از آسیب حفظ میکنند، و به شما اجازه دسترسی به سرور و نگهداری و سرویس سیستم را به راحتی میدهند. ریلهای رک باید جداگانه خریداری شوند.
7. پورتهای شبکه
پورتهای شبکه، به عنوان نقطه پایانی ارتباط عمل میکنند. آنها مورد استفاده برای انتقال داده های در شبکه می باشند.
8. فنها
حرارت پردازنده های یک سرور بدلیل تجمیع مدارها در حین پردازش کردن داده ها و اجرای دستورالعمل ها بالا می رود. ماژول های فن جهت کاهش دمای پردازنده استفاده می شوند.
9. رایزر کارتها
رایزر کارتها با ارائه اسلاتهای اضافی روی مادربرد برای نصب کارتهای توسعه، امکان افزایش قابلیتها و ارتقاء سرورها را فراهم می کنند. رایزرها به طور پیش فرض همراه سرورها هستند.
10. اجزاء دیگر
چند جزء دیگر وجود دارند که به بهینهسازی عملکرد سرور کمک میکند. بعضی از آنها به همراه پلتفرم سرور از سازنده اصلی تجهیزات ارائه میشوند، در حالی که برخی دیگر، از اجزاء پس از فروش هستند.
کدام برند را انتخاب کنیم؟
در سالهای اخیر، با ظهور زیرساختها و خدمات مبتنی بر ابر، روند خرید سرور تغییر کرده است. با این حال، سرورهای فیزیکی، مورد تقاضای مراکز داده و بیشتر بارهای کاری برای عملیات در محل برای به دست آوردن مزایای کنترل، امنیت، تعادل هزینه، دسترسی و مدیریت دادهها، مجموعه مهارتهای نیروی کار، و یکپارچهسازی فرآیندهای کسب و کار هستند.
بر اساس یک گزارش برندهای HPE ،Dell و Cisco بازیگران کلیدی در بازار سرور هستند. HPE و Dell، بر اساس درآمدهایشان در سه ماهه چهارم سال 2020، در رتبه اول بازار سرورهای جهانی قرار گرفتند.
دل (Dell):
برند Dell بیشتر سرورهای X86 را در محدوده PowerEdge خود، در همه فرم فاکتورهای رک، تاور و بلید ارائه میدهد. این سرورها طراحی و چارچوب بینظیری را برای مجازیسازی ارائه میکنند. آنها با استفاده از فناوریهای نوآورانه مانند Massive Memory، ظرفیت I/O ی بالا و گزینههایی برای هایپروایزرهای یکپارچه، عملکرد و مدیریت عالی ارائه میکنند.
اچ پی (HP):
برند اچ پی رتبه اول فروش بازارهای اولیه و ثانویه را دارد. آنها سرورهایی با انواع رنج قیمت برای همه دارند. آنها سرورهای سری X86 خود را به عنوان سرورهای ProLiant و سرورهای Itanium را به عنوان طیف قدرتمندتر میفروشند.
سیسکو (Cisco):
سیستم محاسباتی یکپارچه سیسکو (یا UCS) معماری سرور X86 را با منابع ذخیرهسازی، محاسبات و شبکه در یک سیستم یکپارچه ترکیب میکند. UCS کارایی و بهره وری افزایش یافته، مدیریت متمرکز، مقیاسپذیری و به حداقل رساندن هزینه کل مالکیت را ارائه میدهد. محصولات UCS به طور مؤثر با هم کار میکنند زیرا به این روش طراحی و پیکربندی میشوند.
سوپر میکرو (Supermicro):
سوپرمایکروها، سرورهایی با معماری X86-64 هستند. این سرورها برای بازارهای مصرفکننده و سازمانی طراحی شدهاند. این سرورها با تمرکز بر بهره وری انرژی و فناوری سبز ساخته شدهاند. آنها میتوانند از هارد دیسکهای هر تولیدکننده ای پشتیبانی کنند. راه حل SuperBlade سوپرمایکرو برای پردازش موازی مبتنی بر GPU، مراکز داده و بارهای کاری HPS عالی است.
برندهای دیگر
در میان برندهای محبوب دیگر، سیستمهای سرور Primergy فوجیتسو، طیف گستردهای از سرورهای تاور قابل ارتقا، سرورهای رک انعطافپذیر، سرورهای Multi Node و تراکم بهینه شده، و سرورهای GPU، بهینهسازی شده برای علوم داده، هوش مصنوعی، گرافیک، VDI و HPC ارائه میکنند.